Mieszkańcy:	7 637
Powierzchnia:	114 km2
Wydatki na mieszkańca:	5 991,03 zł
Strona www:	www.nowystaw.pl
Władze:
Jerzy SzałachBurmistrz Miasta i Gminy	Tomasz ŁośPrzewodniczący Rady Miejskiej

Osiedlający się na terenie obecnej gminy miejsko-wiejskiej Nowy Staw pierwsi mieszkańcy już kilkaset lat temu poznali się na szczególnej wartości tej ziemi, która przynosi obfity plon. Obecnie centrum ich życia koncentruje nad rzeką Świętą, a znaczna część mieszkańców Miasta i Gminy Nowy Staw nadal utrzymuje się z rolnictwa. Rozwijająca się w układzie miast Nowy Staw – Nowy Dwór Gdański – Malbork gmina stała się ośrodkiem obsługi Żuławskiego Regionu Rolniczego.

Miasto i Gmina Nowy Staw położona jest w północnej części Polski w bliskim sąsiedztwie strefy nadmorskiej i w obrębie Żuław Wysokich, czyli obejmujących w większości teren wyniesiony ponad poziom morza. Teren gminy przylega bezpośrednio do rzeki Nogat w części wschodniej na odcinku ok. 7 km, a przez samo miasto przepływa rzeka Święta i jej dopływy. Dzięki licznym zbiornikom wodnym i kanałom melioracyjnym Nowy Staw charakteryzuje się doskonałymi glebami, które należą do najurodzajniejszych na Pomorzu.

Część gminy leży w obrębie Obszaru Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat i jest częścią ekologicznego systemu rejonów chronionych, który ma za zadanie zadbać o najcenniejsze walory przyrodniczo–krajobrazowe terenu stanowiącego ostoję ptaków i drobnych ssaków na obszarze Żuław.

Ślady osadnictwa występują w gminie, w znaleziskach archeologicznych pochodzących już z X wieku. W średniowieczu tereny te należały do książąt pomorskich, następnie Zakonu Krzyżackiego i polskiej Korony. Nowy Staw uzyskał prawa miejskie w 1343 roku. W kolejnych dekadach królowie polscy obdarzali miasto przywilejami, a w II połowie XVI wieku ostatni z Jagiellonów, król Zygmunt August zezwolił na budowę w Nowym Stawie nowych młynów, jazów i mostów. Miasto było w przeszłości znane z produkcji prochu, funkcjonującej tu olejarni, a następnie handlu zbożem oraz słynnego targu końmi. Od 1818 roku miasto należało do powiatu malborskiego. W wyniku postanowień Traktatu Wersalskiego w 1920 roku miasto (jako Neutech) zostało włączone do terytorium Wolnego Miasta Gdańska.

Mimo burzliwej historii Nowego Stawu do dziś zachowały się pewne unikatowe pamiątki przeszłości, do których należą między innymi dom szczytowy z neogotycką fasadą przy ulicy Mickiewicza, największy na Żuławach kościół św. Mateusza z trzynawową bazyliką sprzed 1400. roku oraz dawny neogotycki kościół ewangelicki z 1803-1804 roku.

Mimo skromnej liczby mieszkańców Nowy Staw oferuje liczne atrakcje. W centrum miasta funkcjonuje Nowostawski Ośrodek Kultury, który organizuje mieszkańcom warsztaty, koła zainteresowań, kluby hobbystów oraz pielęgnuje tradycje folklorystyczne. Niebawem na lokalnej mapie instytucji kulturalnych w Nowym Stawie pojawi się tu także Galeria Żuławska, która rozpocznie działalność w zaadaptowanym na jej potrzeby budynku poewangelickiego kościoła przy miejskim Rynku Kościuszki. Duży projekt obejmujący m.in. remont i przystosowanie wnętrza dawnej świątyni do pełnienia funkcji kulturalnych i wystawienniczych jest w trakcie realizacji. W sierpniu miasto odwiedzane jest tłumnie przez pasjonatów motocykli w ramach Nowostawskich Nocy Motocyklowych oraz fanów cięższej muzyki, którzy przybywają na festiwal „Metal Time”. Co roku latem organizowany jest również przyciągający licznych mieszkańców i turystów spływ kajakowy rzeką Świętą.