aktualności

Bądź naturalny i zmniejszaj bariery

15.05.2025

Komunikacja z osobami o różnorodnych potrzebach

Czy do osoby niewidzącej można zwrócić się: „spójrz na to”? Jak mówić, gdy rozmówca nas nie słyszy? W jaki sposób komunikować się z osobą w spektrum autyzmu? Chcemy tworzyć instytucje dostępne dla wszystkich. Wraz z Fundacją Grupy ERGO Hestia Integralia przeszkoliliśmy przedstawicieli metropolii z dostępnej komunikacji.

Prezentujemy krótki powarsztatowy samouczek, z którego dowiesz się m.in. jak rozmawiać z osobami niewidzącymi, z jakich narzędzi ułatwijących komunikację można korzystać w pracy i instytucjach publicznych oraz jakie nazewnictwo należy stosować pisząc i mówiąc o osobach o różnorodnych potrzebach.

warsztaty_dostepnosc

^{Uczestnicy warsztatów poznają sposoby komunikacji osób z niepełnosprawnościami}

Osoby z zaburzeniami słuchu – co warto wiedzieć?

Osoby niesłyszące i słabosłyszące mogą korzystać z różnych narzędzi wspierających, ale kluczem do dobrej komunikacji jest świadomość i odpowiednie warunki.

1. Twarzą w twarz i naturalnie
Bezpośrednia komunikacja z widoczną twarzą i bez przeszkód zakrywających usta (np. maseczki, dłonie) jest podstawą. Ułatwia to odczytywanie mowy z ust oraz zrozumienie emocji przekazywanych mimiką.

– Należy mieć świadomość, że komunikacja powinna odbywać się w sposób naturalny, bez nadmiernej artykulacji głosek, w takim naturalnym dla siebie tempie mówienia. Nie podnośmy automatycznie głosu, kiedy tylko widzimy, że ktoś ma aparaty słuchowe, ponieważ one są dostrojone do naturalnej mowy i głośność mówienia może zaburzać rozmowę, a nie ją wspierać – wyjaśnia Angelika Golnau z Fundacji Integralia.

2. Unikaj hałasu
Zadbaj o warunki akustyczne – ogranicz hałas tła, echo, odgłosy urządzeń. Im mniej przeszkadzających dźwięków, tym łatwiej osobie słabosłyszącej skupić się na rozmowie.

3. Technologie, które wspierają
Pętle indukcyjne – wzmacniają dźwięk, przekazując go bezpośrednio do aparatu słuchowego. Sprawdzają się m.in. w salach konferencyjnych i punktach obsługi.
Transkrypcja na żywo – aplikacje zamieniające mowę na tekst w czasie rzeczywistym pomagają śledzić rozmowę osobom z większymi ubytkami słuchu.

– Niedosłyszenie to problem, który dotyczy dzieci, przez dorosłych ludzi po osoby starsze. Jest to grupa, która zwiększa się z roku na rok. Niedosłyszenie jest chorobą cywilizacyjną właśnie z uwagi na to, w jakich warunkach pracujemy, w jakich przebywamy i z jakich urządzeń korzystamy. Na przykład słuchamy głośnej muzyki przy uzyciu słuchawek – dodaje Angelika Golnau.

Komunikacja z osobami niewidzącymi i słabowidzącymi

W przypadku osób z niepełnosprawnością wzroku najważniejsze jest uszanowanie ich sposobu orientacji przestrzennej oraz potrzeby precyzyjnych i naturalnych form przekazu.

1. Mów tak, jak zwykle
Nie unikaj słów odnoszących się do wzroku, takich jak „zobacz”, „do zobaczenia”, „rzuć okiem”. Są one naturalną częścią języka i osoby niewidome doskonale je rozumieją. Sztuczne zastępniki mogą brzmieć niezręcznie i stwarzać niepotrzebny dystans.

2. Nie przestawiaj rzeczy bez pytania
Zmiana położenia przedmiotów może wprowadzić chaos. Nawet przesunięcie krzesła o kilka centymetrów może dezorientować osobę niewidomą. Niewidzący zapamiętuje lokalizację krzesła, ktoś, nie informując, przestawia je, a to powoduje dyskomfort i potrzebę poszukiwania miejsca.
– Jeśli osoba niewidząca coś sobie położy w jakimś miejscu, jeżeli dla innych użytkowników to miejsce jest niewygodne, trzeba zapytać o to, czy można tę rzecz przestawić. I najlepiej, jakby to przestawiała sama osoba niewidząca – mówi Natalia Kalocińska, prowadząca warsztaty, która na co dzień porusza się z psem przewodnikiem.

Zagrożeniem, którego często nie dostrzegają osoby widzące są półotwarte drzwi. Osoba niewidoma może się o nie uderzyć. Drzwi powinny być zatem, albo otwarte, albo zamknięte. Należy o to zadbać.

warsztaty_dostepnosc

^{Testowanie aplikacji do przetwarzania mowy na tekst}

3. Mów do rozmówcy, jasno i precyzyjnie
Jeśli osoba niewidoma korzysta z pomocy przewodnika, pamiętaj, że to ona jest Twoim rozmówcą. Nie kieruj wypowiedzi do osoby towarzyszącej – utrzymuj kontakt z osobą niewidomą.

Precyzja w języku ma ogromne znaczenie. A problemem są często gesty.
– Na przykład, kiedy ktoś tłumaczy drogę dojścia gdzieś i pokazuje ręką: „Tam, tam, tam idź”, albo „Tam za tym żółtym blokiem”. Dlatego tak ważna jest jasna komunikacja, należy o tym po prostu opowiedzieć – wyjaśnia Natalia Kalocińska.

Praca i aktywność społeczna osób z niepełnosprawnościami sensorycznymi

Osoby niewidome i niesłyszące aktywnie uczestniczą w życiu zawodowym i społecznym. Pracują w biurach, fundacjach, jako masażyści, przewodnicy w wystawach doświadczalnych (np. „Niewidzialne Wystawy”), czy w obsłudze klienta.

Osoby niewidome często korzystają z technologii wspierających – komputerów z czytnikami ekranu, smartfonów z funkcjami dostępności. Słabowidzący i słabosłyszący mogą potrzebować drobnych dostosowań środowiska pracy, ale wykonują swoje obowiązki równie efektywnie jak inni.

Informacje o dostępnych i przyjaznych miejscach dla osób z niepełnosprawnościami często przekazywane są „pocztą pantoflową” lub przez organizacje wspierające. Wciąż jednak wiele instytucji musi poprawić swoje standardy dostępności.

Rozmawiajmy o różnorodności

Jak dostosować budynek do potrzeb osób z niepełnosprawnością ruchową? Jak komunikować się z osobami z niepełnosprawnością intelektualną i czym charakteryzują się osoby w spektrum autyzmu? Prowadzące i uczestnicy poza ćwiczeniami, w których wcielali się w osoby o różnorodnych potrzebach lub ich przewodników, mieli okazję wymienić doświadczenia. Opowiedzieli m.in. o problemach i rozwiązaniach technologicznych stosowanych w urzędach i instytucjach.

warsztaty_dostepnosc