Było europejsko, metropolitalnie i merytorycznie. Jedno z najważniejszych tegorocznych wydarzeń dla Obszaru Metropolitalnego Gdańsk-Gdynia-Sopot, czyli konferencja METREX już za nami. Wydarzenie, trwające blisko 4 dni, tym razem odbywało się w Gdańsku i zgromadziło niemal setkę przedstawicieli największych europejskich metropolii. Współpraca, innowacje i planowanie przestrzenne w kontekście przyszłości metropolii były kluczowymi tematami dyskusji europejskich specjalistów. 

_{Konferencja METREX w gmachu Politechniki Gdańskiej. Fot. Konrad Kędzior}

METREX - organizacja skupiająca przedstawicieli ponad 50 europejskich metropolii, swoje doroczne wydarzenie po raz pierwszy zorganizowała w Gdańsku, konkretnie - na Politechnice Gdańskiej. W zabytkowym gmachu szacownej uczelni kilkudziesięciu ekspertów i liderów z całej Europy debatowało o kluczowych tematach. Agenda konferencji obejmowała m.in. tematy dotyczące rozwoju miast, integracji regionów oraz wyzwań, przed którymi stoją współczesne metropolie. Rozmawiano też o Europie, dla której właśnie miasta są podstawą egzystencji i rozwoju. 

_{Konferencja METREX w gmachu Politechniki Gdańskiej. Fot. Konrad Kędzior}

Metropolitalne wyzwania i przyszłość współpracy 

METREX to organizacja o 20-letniej historii, której misją jest wspieranie metropolii w radzeniu sobie z wyzwaniami takimi jak zmiany klimatyczne, transformacja gospodarcza czy integracja obszarów wiejskich. OMGGS dołączył do METREX w 2022 roku, stając się ważnym ogniwem w europejskim procesie wymiany doświadczeń. Konferencje METREX odbywają się dwa razy w roku, a wydarzenie w Gdańsku było wyjątkowe z uwagi na jego merytoryczną wartość, możliwość wymiany pomysłów z europejskimi liderami, a także fakt, że w trwają prace legislacyjne nad ustawą metropolitalną. 

_{Konferencja METREX w gmachu Politechniki Gdańskiej. Od lewej: Jakub Mazur, Prezydent METREX i Wiceprezydent Wrocławia, Michał Glaser, Prezes Zarządu OMGGS oraz profesor Maciej Smetkowski z Uniwersytetu Warszawskiego. Fot. Konrad Kędzior}

Pierwszy dzień konferencji skupił się na omówieniu kluczowych zagadnień, takich jak zrównoważony rozwój gospodarczy, planowanie przestrzenne, mobilność, mieszkalnictwo oraz współpraca regionów z instytucjami Unii Europejskiej. Uczestnicy konferencji podkreślali znaczenie efektywnej współpracy, która przyczyni się do wzrostu innowacyjności i wzmocnienia odporności gospodarczej w metropoliach.

Siła metropolii jako fundament silnej Europy

Henk Bouwman, Sekretarz Generalny METREX, urbanista o międzynarodowej renomie, zwrócił uwagę na istotę metropolii w budowaniu odpornej i konkurencyjnej Europy. Podkreślił, że wyzwania takie jak zmiany klimatu, zmiany w sektorze mieszkaniowym czy planowanie przestrzenne są coraz bardziej zauważalne właśnie na poziomie metropolii.

_{Henk Bouwman, Sekretarz Generalny METREX. Fot. Konrad Kędzior} 

– Potrzebujemy wiedzy i skutecznych planów działania, aby odpowiedzieć na te wyzwania – zaznaczył Bouwman, wskazując na potrzebę solidnej współpracy na poziomie miast i regionów. 

Henk Bouwman podkreślił również, jak wyjątkowym miejscem jest Trójmiasto, które od lat stawia na współpracę metropolitalną, niezależnie od tego, czy jest ona formalnie zinstytucjonalizowana, czy nie.

– Współpraca jest fundamentem sukcesu. Gdańsk, Gdynia i Sopot to doskonałe przykłady miast, które rozumieją, że razem możemy więcej. To miejsce, w którym warto kontynuować naszą dyskusję – dodał. 

 

_{Konferencja METREX w gmachu Politechniki Gdańskiej. Fot. Konrad Kędzior}

Relację z pierwszego dnia konferencji METREX można obejrzeć tu: METREX Spring Conference - Day 1

O pierwszym dniu konferencji METREX pisaliśmy tu - kliknij link. 

Planowanie przestrzenne i rola Unii Europejskiej w metropoliach

Drugi dzień konferencji rozpoczął się panelem poświęconym zintegrowanemu planowaniu przestrzennemu, moderowanym przez Piotra Lorensa, Architekta Miasta Gdańska i Kierownika Katedry Urbanistyki Politechniki Gdańskiej.

_{Panel poświęcony zintegrowanemu planowaniu przestrzennemu, moderowany przez Piotra Lorensa, Architekta Miasta Gdańska i Kierownika Katedry Urbanistyki Politechniki Gdańskiej. Fot. Konrad Kędzior}

Alfredo Corbalan z Agencji Planowania Miejskiego Regionu Stołecznego Brukseli mówił o wpływie polityk i regulacji UE na planowanie przestrzenne. Choć formalnie UE nie ma kompetencji w zakresie planowania urbanistycznego czy przestrzennego, to ma na nie ogromny wpływ. Chodzi o takie obszary jak środowisko czy konkurencyjność, a także strategie intergovernamentalne (czyli strategie rządowe, odnoszące się do metod i podejść stosowanych przez organy rządowe w celu osiągnięcia określonych celów i które mogą dotyczyć gospodarki, polityki zagranicznej, edukacji czy środowiska, a także wdrażania reform) oraz polityka spójności. Zwrócił uwagę na konieczność lepszego dialogu pomiędzy UE a lokalnymi planistami. 

_{Alfredo Corbalan z Agencji Planowania Miejskiego Regionu Stołecznego Brukseli. Fot. Konrad Kędzior.}

– Unia Europejska ma ogromny wpływ na planowanie przestrzenne, nawet jeśli nie posiada formalnych kompetencji w tej dziedzinie. Warto zdawać sobie sprawę, że unijne przepisy mogą mieć daleko idący wpływ na sposób, w jaki planujemy przestrzeń miejską – powiedział Corbalan. 

Eksperci o swoich projektach 

Dagmar Keim z Amsterdamu przedstawiła prowadzony przez Miasto Amsterdam we współpracy z METREX projekt ASSET. Dotyczy on zrozumienia przestrzennego projektowania środowiska zabudowanego w obiegu zamkniętym w różnych skalach, takich jak np. budynek, sąsiedztwo, miasto, region i skala makroregionalna. Okazuje się, że przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym w środowisku zbudowanym może zostać przyspieszone dzięki współpracy transgranicznej w regionie Eurodelta. Podkreśliła, że gospodarka o obiegu zamkniętym nie jest celem samym w sobie. Jest instrumentem służącym osiągnięciu neutralności klimatycznej, odporności, sprawiedliwości i konkurencyjności do 2050 roku. 

_{Dagmar Keim z Amsterdamu. Fot. Konrad Kędzior.} 

Heidi Koponen z regionu Helsinki-Uusimaa przedstawiając nowy plan rozwoju dla tego regionu Finlandii, podkreślała, że kluczową cechą planowania jest silna współpraca z gminami i interesariuszami, oparta na zasadzie "wspólnego posiadania”. Pomimo dążenia do wzrostu, region musi respektować granice ekologiczne. 

_{Konferencja METREX w gmachu Politechniki Gdańskiej. Fot. Konrad Kędzior}

Natomiast Olaf Busch z Metropolitalnego Regionu Rhein-Neckar w Niemczech opisał wyzwania związane z ograniczaniem zużycia gruntów pod zabudowę mieszkaniową. Prowadzone przez ich biuro badania wykazały, że rzeczywista gęstość zabudowy często odbiega od planów, a rozwój następuje w obszarach nieprzeznaczonych do tego. Aby temu przeciwdziałać, region stosuje różne podejścia, w tym nowe, koncentrujące się na jakości lokalizacji (np. dostępność transportu publicznego) i nieformalne narzędzia współpracy, takie jak doradcza rada ds. efektywnego wykorzystania terenów. Współpraca, choć czasochłonna, okazała się skutecznym narzędziem do znajdowania rozwiązań akceptowalnych zarówno przez polityków, jak i planistów. 

_{Olaf Busch z Metropolitalnego Regionu Rhein-Neckar. Fot. Konrad Kędzior.}

Przyszłość metropolii w Europie – jak zbudować odporność i konkurencyjność? 

Co dalej z metropolitami w Polsce? Jakub Mazur, Prezydent METREX i wiceprezydent Wrocławia, poruszył kwestie przyszłości obszarów metropolitalnych zarówno w naszym kraju, jak i w Europie. Zauważył, że METREX zrzesza obszary metropolitalne liczące aż 125 milionów mieszkańców, od Lizbony po Helsinki, co daje ogromny potencjał do wymiany wiedzy i doświadczeń. 

_{Na pierwszym planie: Jakub Mazur i Michał Glaser. Fot. Konrad Kędzior.} 

Jakub Mazur podkreślił również, że niezbędne jest stworzenie odpowiednich ram prawnych, które umożliwią metropoliom funkcjonowanie w sposób bardziej zorganizowany i zgodny z europejskimi standardami. Mówił także o projekcie ustawy metropolitalnej, która w przyszłości pomoże w formalizacji współpracy między miastami, a także w uzyskaniu wsparcia finansowego z UE.

– Silne metropolie to fundament silnej Europy. W Gdańsku, Gdyni i Sopocie chcemy doskonalić naszą unikalność i wzmacniać współpracę na poziomie miast, regionów i Unii Europejskiej – podsumował Jakub Mazur. 

Wnioski z konferencji – jak budować konkurencyjność metropolii? 

Uczestnicy konferencji podkreślali znaczenie współpracy metropolitalnej pomimo różnic politycznych i modeli zarządzania, wskazując, że jest to jedyny sposób na rozwiązanie kluczowych problemów, takich jak innowacja, zrównoważony rozwój czy odporność na zmiany i kryzysy. 

_{Konferencja METREX w gmachu Politechniki Gdańskiej. Fot. Konrad Kędzior}

Zauważyli, że rzeczywistość metropolitalna istnieje, niezależnie od formalnego uznania czy oporu ze strony rządów centralnych. Podkreślili potrzebę lepszej komunikacji i "tłumaczenia" znaczenia obszarów metropolitalnych dla decydentów na poziomie krajowym. Poruszono też kwestię centralizacji polityki spójności UE, co budzi obawy, że środki mogą być wykorzystywane przez rządy centralne w sposób niezgodny z potrzebami metropolii.

Dyskutowano również o podziale między obszarami metropolitalnymi a resztą kraju, który jest widoczny w wynikach wyborów i może prowadzić do polityk szkodliwych dla metropolii; pojawiła się sugestia, że obszary metropolitalne powinny znaleźć sposób na wyjaśnienie reszcie kraju, że ich rozwój nie jest przeciwko ich interesom, a raczej siłą napędową całej gospodarki. 

_{Henk Bouwman, Sekretarz Generalny METREX. Fot. Konrad Kędzior}

Henk Bouwman skrytykował termin "podział miejsko-wiejski", uznając go za sztuczny i sugerując, że obszary metropolitalne powinny budować partnerstwa z obszarami wiejskimi i pomagać im w rozwoju. Konkluzja dyskusji sugeruje potrzebę budowania silniejszego głosu w Brukseli, łączenia sił z innymi organizacjami (takimi jak Euro Cities i EMA) oraz wyjaśniania znaczenia metropolii dla populacji spoza tych obszarów. 

_{Konferencja METREX w gmachu Politechniki Gdańskiej. Fot. Konrad Kędzior}

Uczestnicy konferencji w Gdańsku podjęli kluczowe tematy dotyczące przyszłości rozwoju miast w kontekście globalnych wyzwań. Dyskusje, które miały miejsce, mają swój finał w postulatach, które METREX wniesie do dyskusji o Europejskiej Agendzie. Konkluzje odpowiadają na pytanie, jak budować silne, odporne i konkurencyjne metropolie w Europie. 

Relacje z drugiego dnia konferencji METREX można obejrzeć tu: METREX Spring Conference - Day 2

W konferencji METREX udział wzięli metropolitalni europejscy eksperci oraz przedstawiciele Regionu Stołecznego Brukseli, Helsinek, Stuttgartu, Paryża, Barcelony, Mediolanu, Lyonu, Hagi, Amsterdamu, Eindhoven, Rotterdamu, Brna, Glasgow,  Oslo, Warszawy, Braszowa, Wiednia, Lwowa, Mannheim, Wrocławia oraz Trójmiasta.