Czy wiecie czym są diabelskie skrzypce albo co oznacza gra w Baśkę lub czym są zawody w Buczka? To kilka z wielu elementów kaszubskiej kultury, która swoje święto będzie miała w najbliższą sobotę. 5 lipca 2025 r. w gminie Szemud odbędzie się XXVI Światowy Zjazd Kaszubów.

Kaszubi z pojezierza, znad morza i zza oceanu

"Nie ma Kaszub bez Polonii, a bez Kaszub Polski" – to jeden z najsłynniejszych cytatów z Antoniego Abrahama, kaszubskiego działacza i orędownika przyłączenia regionu do Polski po I wojnie światowej. Współcześnie Kaszubi jako grupa etniczna licząca ok. 240 tysięcy osób, zamieszkuje głównie Pomorze Gdańskie, ale posiada również liczną diasporę poza Polską. Głównie w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Szwecji, Stanach Zjednoczonych oraz w Kanadzie, gdzie mieszka najliczniejsza poza Pomorzem społeczność kaszubska, licząca ok. 10 tysięcy osób. Światowy Zjazd Kaszubów to dla nich szansa na pogłębianie więzi, tradycji i języka kaszubskiego.

W tym roku Kaszubi świętują 20. rocznicę nadania kaszubskiemu statusu języka regionalnego zgodnie z ustawą z 2005 roku o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym. Dzięki temu jest on oficjalnie nauczany w szkołach, a uczniowie szkół średnich na Kaszubach mogą zdawać go w ramach egzaminu maturalnego. Jego oficjalny status sprawia, że może być używany w administracji oraz pismach urzędowych. Natomiast podróżując po kaszubskich miejscowościach zauważymy na rogatkach wsi i małych miast dwujęzyczne tablice z nazwami w języku polskim i kaszubskim.

Kaszuby serce kultury

Kaszubi mogą poszczycić się ludźmi, którzy wywierali wpływ na dorobek kulturalny Polski i Pomorza. Z kaszubskiej wsi Będomin pochodził Józef Wybicki, autor słów do Pieśni Legionów Polskich we Włoszech, późniejszego Mazurka Dąbrowskiego, który od 1927 roku jest polskim hymnem państwowym.

Silny wpływ na budowę świadomości kulturowej Kaszubów odegrał Florian Ceynowa, który powszechnie uchodzi za pierwszego kaszubskiego działacza społecznego. Tłumaczył na język kaszubski śpiewniki, katechizmy, a także porady lekarskie. Prowadził działalność publicystyczną i jako pierwszy wydał drukiem gramatykę języka kaszubskiego.

Kultura kaszubska rozwijała się także na emigracji. W XIX wieku do Stanów Zjednoczonych wyemigrował Hieronim Derdowski, poeta i publicysta, który napisał słowa do Marszu Kaszubskiego, będącego hymnem społeczności kaszubskiej.

Kaszubi mają swojego przedstawiciela w gronie noblistów. W 1999 roku za całokształt twórczości literackiej Nagrodą Nobla został uhonorowany Gunter Grass, pisarz pochodzenia kaszubsko-niemieckiego. Największą popularność przyniosła mu Trylogia Gdańska, na którą składają się książki Kot i Mysz, Psie Lata oraz najsłynniejsza powieść - Blaszany Bębenek.

W tym roku Kaszubi spotykają się w Szemudzie

Czy wiecie czym są Diabelskie Skrzypce? Jeśli nie, to wizyta na XXVI Światowym Zjeździe Kaszubów w Szemudzie będzie doskonałym pretekstem, by posłuchać gry na tym instrumencie. Z wyglądu przypomina miotłę ozdobioną maską diabła z trzema strunami, a wydawane dźwięki uzupełnia grzechotka. Diabelskie Skrzypce to typowy instrument służący do akompaniamentu. Tradycyjnie podczas zjazdu, kaszubscy muzycy spróbują pobić rekord liczby osób grających jednocześnie na lokalnej wersji skrzypiec.

Jeśli ktoś zastanawia się czy istnieje sport w kaszubskim wydaniu, to odpowiedź brzmi – tak! Podczas Światowego Zjazdu Kaszubów będzie można zobaczyć pokaz gry w Buczka. Dyscyplina jest podobna do hokeja na trawie, ale bez bramek, natomiast kije przypominają wiosła. Aby zdobyć punkt należy trafić w pole punktowe, jeśli piłka w nie wpadnie zdobywamy trzy punkty, gdy przez nie przeleci, tylko jeden. Oryginalna jest geneza gry, która powstała jako rozwinięcie prac gospodarskich. Buczka, po kaszubsku oznacza świnkę. Aby zagonić trzodę do zagrody używano specjalnych kijów, z czasem zaczęto wykorzystywać je do sportu i tak powstała Buczka.

Natomiast dla miłośników rywalizacji z wykorzystaniem szarych komórek, na pewno atrakcyjna będzie rywalizacja w Baśkę. To klasyczna kaszubska gra karciana dla czterech osób, składająca się dwóch faz – licytacji i właściwej rozgrywki. Idealna na spotkania towarzyskie, bowiem towarzyszy jej dużo emocji, zwłaszcza podczas fazy licytacji.

>>> Szczegółowy harmonogram XXVI Światowego Zjazdu Kaszubów znajduje się tutaj.